İstanbul’daki taksilere aynı yerden aynı anda binen 4 kişi, aynı noktaya gitti, taksimetrede 4 ayrı fiyatla karşılaştı.

New York’ta bir şikayet üzerine başlatılan soruşturmada 35 bin taksicinin taksimetreyle oynayarak yolsuzluk yaptığı belirlendi ve tam 8.3 milyon dolarlık vurgun ortaya çıkarıldı.

New York’ta ortaya çıkan taksimetre yolsuzluğunun Türkiye ayağını araştırıldı, şaşırtıcı sonuçlar ortaya çıktı. 4 kişi, Esentepe’de bir merkezden aynı anda, dört farklı taksiye bindi. Dört araç peş peşe yola çıktı. Hedef Atatürk Havalimanı karşısında bulunan CNR Expo Fuarı’ydı. Yola çıkarken İstanbul trafiğinin nispeten rahat olduğu öğle saatleri seçildi. Yaklaşık 22 kilometrelik yol Haliç Köprüsü, Merter, İncirli ve Şirinevler’de trafik yoğunluğu yüzünden duraklayarak 35 dakika sürdü.

Yüzde 5 fazla yazıyor

CNR’ın önüne gelindiğinde taksimetrelere bakıldı ve rakamların birbirini tutmadığı görüldü. En ucuz aracın taksimetresinde 34.14 lira yazıyordu.

Diğer taksimetrelerde ise sırasıyla 34.84, 35.40 ve 35.68 lira hesap çıktı. En az yazanla en çok yazan arasında tam 1.54 TL fark vardı. Bu rakam küçük gözükmesine rağmen 1 kilometrede 1.4 TL birim fiyatı gözönüne alınınca en pahalı taksinin aynı yolu gitmesine rağmen bin 100 metre karşılığı fazla ücret yazdı.

En az yazan taksimetredeki açılış ücreti olan 2.50 TL çıkarılınca hesap 31.64 TL oluyordu. Her yüz metrede 14 kuruş artan taksimetreyle bu fiyat hesaplanınca 22.6 km yol katedilmişti.

Küçük lastik kullanıyorlar

Peki bu fark neden ortaya çıktı? Bunun cevabı lastik ebadında gizli. Şu anda piyasada çürük taksicilerin en çok başvurduğu oyun lastiklerin ebadı ile oynamak. Ayar yaptırmaya daha büyük bir lastikle giden taksici sonra daha küçük bir lastik kullanarak hesabı yükseltiyor.

Çünkü taksimetre ayarlaması tekerleğin 100 metrede attığı turdan hesaplanıyor. Lastik ebadını küçülten taksici belirlenen tur sayısına daha erken ulaştığı için yaklaşık yüzde 5 ya da 6 civarında fazla para kazanıyor.

Uzmanlar, taksilerde yaşanan bu tip dolandırıcılıkların önüne geçilmesi için mutlaka hologram etiketli teknik raporun aracın bir yerine yazılıp asılması gerektiğini ve muayeneye giden taksinin bu tablo üzerinden çok rahat denetlenebileceğini belirtiyor.

Ekstra tuşuyla tatlı para

Piyasadaki en yeni ürün olan dikiz aynasında taksimetreyi üreten TETAŞ Elektronik’in sahibi Hüseyin İncekara piyasada oynanan diğer oyunları şöyle anlattı: “Son sistem dikiz aynalı taksimetremizi üretmeden önce iki sıkıntı vardı. Biri ekstra butonu diğeri ise tarife tuşlarıydı. Araç seyir halindeyken şoför gündüzden gece tarifesine dönüyor ve haksız kazanç elde ediyordu.

Yine ekstra tuşuna her basışta 0.25 kuruşluk artış sağlanıyordu. Bu artışı taksimetreye dokunmadan rahatça yapabilmek için ekstra tuşuna giden kablolara bağlantı yapıp bunu selektörüne, radyosuna, gizli bir düğmeye bağlayan taksiciler vardı.

Burada mühür kırıldığı için yakalandığında ise cezası da ağır oluyordu. Ancak büyük şehirler şimdi bu konuda rahat. Çünkü İstanbul, Ankara ve İzmir’de 2009 Eylül’ündeki tarife değişikliğiyle hem ekstra tuşları kapalı hem de artık tek tarife kullanılıyor. Ancak Akdeniz ve Ege şehirlerinde bu numaraların hala devam ettiği de gelen duyumlar arasında.”

Döviz ayarları değiştiriliyor

“Diğer bir yöntem ise bazı taksimetrelerde bulunan döviz ayarlarını TL ile eşitlemek ya da daha düşük değerlere getirmek. Bu genelde turistlere karşı yapılıyor.

Mesela 20 TL’lik bir yere giden turiste taksimetredeki ’euro’ işareti gösterilerek 20 euro ödettiriliyor. Ancak biz bunu da yaptığımız bir şikayetle engelledik.

Tabii bunu hala kullanan taksiciler olabilir.” Dövizle ücret almanın önüne geçebilmenin tek yolu polis tarafından yapılacak sıkı denetimler olduğu belirtiliyor.

Taksicilerin 4 bahanesi!

Taksİcİlere göre meslek çürüğü olarak adlandırılan bu kişilerin taksimetre oyunlarına başvurmasının 4 nedeni var:

* Korsan taksiler: Özellikle büyük şehirlerde her gün sayıları artıyar ve taksicilerin kazançlarının azalmasına neden oluyor.

* Gece tarifesinin kaldırılması: Gece taksiye binen yolcu sayısı daha az olduğu için gelir kaybı da artıyor.

* Maliyet yüksek: Akaryakıt ve yedek parça fiyatları büyük hızla artıyor.

* Gelir düşük: Bir taksiden ortalama 4 aile geçiniyor. Taksi plakasının sahibi plakayı genelde 3 bin 250 ya da 3 bin 500 TL’ye çalıştıracak bir kişiye kiralıyor. Kiralayan kişi ise aracı gündüz ve gece çalışacak iki şoföre emanet ediyor.

Şoförler hafta içi günde 90’ar TL kiralayan kişiye ödemek zorunda. Bir başka deyişle plakayı kiralayan kişi de yaklaşık 5 bin TL kazanıyor. Şöforler ise toplamda günde 180 TL ve yakıt parasını çıkardıktan sonra kendilerine para kazanmak için direksiyon sallıyor.